Tüketicinin Seçimlik Hakları
Öncelikle tüketici olarak ayıplı mal nedeni ile seçimlik haklara sahip olduğumuzu bilmemiz gerekli. Bununla ilgili hukuki bilgiyi aşağıda sizlerle paylaşmaktayım.
‘’Tüketici işlemi niteliğindeki satım sözleşmesine konu edilen malın ayıplı olması halinde, tüketici TKHK m.11’de gösterilen dört seçimlik haktan birini kullanabilir. Bunlar; malı iadeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme ve bedel iadesini talep etmek, yenisi ile değişimi talep etmek, bedelde indirim talep etmek ve ücretsiz onarım isteme hakkıdır. Tüketiciye satılan malın ayıplı çıkması durumunda, TKHK m.11’de tüketiciye 4 seçimlik hak tanınmıştır. Tüketicinin bu seçimlik hakları kural olarak bir sınırlamaya tabi olmadan dilediği gibi kullanabilir.
Ayıptan kaynaklanan seçimlik haklar kullanılmakla sonuç doğurur. Bu nedenle istisnai haller dışında tüketici, bedel iadesi ve bedelde indirim haklarından birini kullandıktan sonra bunlardan vazgeçemez. Yargıtay yerleşik uygulaması bu yöndedir. Onarım isteme veya yenisi ile değişim hakları tüketicinin ifa menfaatine hizmet eden taleplerdir. Ancak tüketici onarım veya malın yenisi ile değişim hakkını kullanmasına rağmen, tekrar arıza meydana gelirse diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Çünkü malın tamirini talep etmek veya yenisi ile değişimini istemek yenilik doğuran bir hak değildir. Bunun aksinin kabulü, ayıp nedeniyle, onarım veya yenisi ile değişmesine rağmen tekrar arızalanan bir malı kullanmaya tüketiciyi mecbur bırakmak olur. Bu şekilde uygulama yapılması TKHK’nın tüketiciyi koruma amacına aykırılık oluşturur.
Tüketicinin aldığı malın ayıplı olması durumunda TKHK m. 11/6 uyarınca, tüketici seçimlik hakları ile birlikte TBK hükümlerine göre tazminat talep edebilir. Malın ayıplı olması durumunda, tüketici 4 seçimlik hakkından biri ile birlikte ayrıca satıcı veya üreticiden maddi ve manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir. TBK m. 227’de satıcının ayıplı maldan sorumlu olduğu hallerde, TKHK’da yapılan düzenlemeye benzer seçimlik haklar öngörülmüştür. Tüketici işlemi niteliğindeki satımlara öncelikle TKHK hükümleri uygulanır. Ancak TBK’nın daha fazla koruma sağladığı durumlarda öncelikle TBK hükümleri uygulanır. Çünkü TKHK’nın temel amacı tüketiciyi korumaktır.
Tüketicinin seçimlik hakları
MADDE 11- (1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
d) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,
seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
Av. Derya Deniz DALGIN
Bir yanıt bırakın